“Wie is de populairste leerling in deze groep?” bij het artikel zijn zes portretfoto’s gevoegd. Zou het dat knappe, donkere jongetje zijn? Of dat grijnzende meisje met sproetjes? Ik heb geen idee en gok. Verkeerd, zo blijkt. Lastig om zoiets op basis van foto’s te voorspellen. Maar ook van de kinderen in mijn stageklas zou ik niet direct kunnen zeggen wie de meest of minst populaire leerling is. Om beter inzicht te krijgen in de verhoudingen binnen mijn groep, besluit ik een sociogram te maken.
Eén voor één laat ik de kinderen bij mij langskomen. Ik leg uit dat ik een onderzoek wil doen en dat ik daarvoor hun hulp nodig heb. Ze moeten op de computer vier vragen beantwoorden, namelijk met wie zij graag en liever niet spelen (onderdeel spelen) en met wie zij graag en liever niet werken (onderdeel werken). Bij iedere vraag moeten zij drie namen noemen. De antwoorden zijn geheim, alleen de juf en ik kunnen die inkijken.
De uitkomst van het onderzoek onthult een hoop voor mij tot dan toe verborgen informatie. Op het onderdeel “spelen” zijn vier kinderen volgens de test “verstoten” uit de groep, waaronder Melvin en Brian. Het was mij niet opgevallen dat Melvin slecht in de groep ligt. Hij oogt als een vlotte, stoere jongen, niet het type waarvan je verwacht dat hij erbuiten valt. Mijn mentor vertelt echter dat de kinderen regelmatig over hem klagen en dat zij denkt, dat dit komt omdat hij leugens vertelt. “Dat trekken deze kinderen niet.” Ze heeft dit al met zijn moeder besproken. Melvin heeft namelijk last van bedplassen en had bij zijn moeder geklaagd, dat hij gepest wordt.
Mijn mentor vermoedt dat Melvin aanpassingproblemen heeft. Eerder dit jaar is Melvin vanuit Suriname naar Nederland gekomen in het kader van een familiehereniging. In Suriname kon hij goed meekomen, maar hier werkt zijn aanpak om vrienden te maken niet. Als we naar de speelplaats lopen, valt het me op hoe Melvin zijn best doet om de aandacht van de andere kinderen te trekken. Soms leidt dit tot contact, soms tot ergernis.
Dat Brian niet goed in de groep ligt verbaast mij minder. Brian heeft een klas overgeslagen en zijn toetsresultaten zijn doorgaans goed. Hij dagdroomt veel. Soms denk ik dat hij niet oplet, maar als ik hem dan een vraag stel, geeft hij meestal een kloppend antwoord. Brian reageert tegenover de andere kinderen vaak onbegrepen, emotioneel en fel. Ik zie regelmatig conflicten tussen hem en de andere kinderen. Zijn ouders schijnen momenteel problemen te hebben, misschien is dit van invloed op Brians gedrag.
Een groot deel van de kinderen speelt en werkt graag met de slimme Nigel. Nigel zou dus als populairste kunnen worden aangemerkt. Ik had dit niet direct voorzien. Wel heb ik de indruk dat zijn rustige, intelligente manier van doen uitstraalt op de klas. De sfeer is over het algemeen goed. Het valt mij op, dat geslacht, uiterlijke kenmerken en culturele verschillen in deze klas niet per definitie bepalen wie graag met wie omgaat (of om zou willen gaan).
Met een simpel testje heb ik een schat aan boeiende informatie verzameld, die ik kan gebruiken op mijn onderwijs af te stemmen op de individuele behoeften van de kinderen. Ik raad het dan ook iedereen aan dit in zijn of haar klas te doen!
Zie ook www.sociogram.nl
